“Golden Period” เปลี่ยนชีวิต ฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบ แตก ตัน หากได้รับการรักษาอย่างทันเวลาจะทำให้ร่างกายฟื้นตัวได้เร็ว ลดการเกิดความพิการ ลดอัตราการเสียชีวิตและกลับมาใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงปกติ โดยช่วงเวลาที่ได้ผลดีที่สุดคือภายใน 3-6 เดือน ถือว่าเป็นช่วงเวลาทองของการฟื้นฟู หรือเรียกว่า "Golden Period" หากพ้นจากนั้นแล้ว อาการบกพร่อง พิการที่ไม่สามารถรักษาให้ดีขึ้นได้นั้น จะส่งผลให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยลดลง เสียโอกาสในการกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกติ

Golden Period หัวใจสำคัญในการฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

Golden Period คือ ช่วงเวลาทองของการฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง หลังผ่านช่วงวิกฤติ ไม่ว่าจะเป็นเส้นเลือดในสมองตีบ เส้นเลือดในสมองแตก อุดตัน ระยะเวลาในการฟื้นฟูสมองและร่างกายที่ดีที่สุด คือ ช่วงไม่เกิน 3 เดือน หรืออย่างมากที่สุดคือ 6 เดือนแรกหลังเกิดโรค เนื่องจากสมองที่หยุดทำงานไป โครงข่ายใยประสาทยังคงอยู่จึงต้องรีบกระตุ้น ฟื้นฟู ให้เร็วที่สุดก่อนที่เซลล์จะเสื่อมและตาย อย่างไรก็ตามการฟื้นฟูหลังจาก 6 เดือนไปแล้วก็สามารถทำได้เช่นกัน แต่อัตราการพัฒนาของสมองจะลดน้อยลง

การฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

เป้าหมายหลักของการฟื้นฟูคือ ให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้เป็นปกติ หรือใกล้เคียงปกติมากที่สุด อย่างไรก็ตามวิธีการ ความถี่ และระยะเวลาในการรักษาฟื้นฟูแพทย์ จะประเมินตามอาการของผู้ป่วยเป็นหลัก ซึ่งจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยแบ่งการรักษาฟื้นฟูเป็น 3 ระยะ ดังนี้

1. ระยะเฉียบพลัน

ระยะนี้จะเป็นการรักษาและการเฝ้าระวัง ในเวลา 1-2 สัปดาห์ ตั้งแต่ผู้ป่วยยังไม่สามารถช่วยตนเองได้ เพื่อป้องกันและลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น แผลกดทับ ข้อติด โรคปอดอักเสบ เป็นต้น โดยจะทำการประเมินอาการของผู้ป่วยด้วยการทดสอบการตอบสนองของร่างกายในด้านต่างๆ จากนั้นจะทำการวางแผนการรักษาให้ตรงจุด และให้เหมาะสมกับผู้ป่วยในแต่ละราย

2. ระยะฟื้นตัว

ระยะนี้จะเป็นการเร่งรักษาเพื่อกระตุ้นให้เซลล์สมองกลับมาทำงาน และสามารถสั่งให้ร่างกายที่ผิดปกติกลับมาทำงานได้ใหม่ ภายในช่วงเวลา 3-6 เดือน โดยสามารถฟื้นฟูด้วยการทำกายภาพบำบัด การใช้ยาและวิตามิน การฟื้นฟูหลอดเลือด ซึ่งรักษาเหล่านี้ เป็นการแก้ปัญหาในส่วนที่ผู้ป่วยเป็น และยังช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตปกติหรือใกล้เคียงปกติมากที่สุด

ปัจจุบันมีนวัตกรรมใหม่ คือ เทคโนโลยี TMS ที่จะช่วยฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองโดยการส่งคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเข้าไปกระตุ้นสมองเพื่อกระตุ้นการเชื่อมต่อกันใหม่ของเซลล์ประสาท เพื่อให้เกิดการฟื้นฟูและการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อดีขึ้น โดยไม่ต้องผ่าตัด ไม่ต้องพักฟื้น ไม่ทำอันตรายต่อผู้ป่วย หากทำคู่กับกายภาพบำบัดจะสามารถฟื้นฟูผู้ป่วยได้ 30-60%

3. ระยะทรงตัว

หลังจากพ้นระยะฟื้นตัว หรือ หลังจาก 6 เดือนขึ้นไป อาการบกพร่อง ที่ยังไม่ได้รับการรักษาให้ดีขึ้นได้นั้น ก็มีโอกาสสูงที่อาการบกพร่องพิการนั้นจะเหลือติดตัวไปตลอดชีวิต ระยะทรงตัวจึงเป็นระยะที่ผู้ป่วยจะต้องทำการบำบัดต่อเนื่อง เพื่อรักษาอาการบกพร่องดังกล่าวไม่ให้เพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม

อย่างไรก็ตามการฟื้นคืนของระบบประสาทยังต้องอาศัยการฝึกอย่างต่อเนื่อง ลักษณะและวิธีการ ยิ่งสำคัญ เพราะจะช่วยฟื้นฟูให้ผู้ป่วยสามารถช่วยเหลือตัวเองได้มากที่สุด ไม่ตกอยู่ในภาวะพึ่งพิง ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้น

พญ.รุ่งทิพย์ ชัยธีรกิจ
อายุรแพทย์ประสาทวิทยา
ศูนย์สมองและระบบประสาท

ปรึกษาทุกปัญหาสุขภาพแบบออนไลน์
ไม่เสียค่าใช้จ่าย